《勾践灭吴》

yuè wáng gōu jiàn qī yú kuài jī zhī shàng, nǎi hào lìng yú sān jūn yuē:" fán wǒ fù xiōng kūn dì jí guó zǐ xìng, yǒu néng zhù guǎ rén móu ér tuì wú zhě, wú yǔ zhī gòng zhī yuè guó zhī zhèng.越王勾践栖于会稽之上，乃号令于三军曰：“凡我父兄昆弟及国子姓，有能助寡人谋而退吴者，吾与之共知越国之政。" dài fū zhǒng jìn duì yuē:" chén wén zhī, gǔ rén xià zé zī pí, dōng zé zī chī, hàn zé zī zhōu, shuǐ zé zī chē, yǐ dài fá yě.”大夫种进对曰：“臣闻之，贾人夏则资皮，冬则资絺，旱则资舟，水则资车，以待乏也。fū suī wú sì fāng zhī yōu, rán móu chén yǔ zhǎo yá zhī shì, bù kě bù yǎng ér zé yě.夫虽无四方之忧，然谋臣与爪牙之士，不可不养而择也。pì rú suō lì, shí yǔ jì zhì, bì qiú zhī.譬如蓑笠，时雨既至，必求之。jīn jūn wáng jì qī yú kuài jī zhī shàng, rán hòu nǎi qiú móu chén, wú nǎi hòu hū?" gōu jiàn yuē:" gǒu dé wén zǐ dài fū zhī yán, hé hòu zhī yǒu?" zhí qí shǒu ér yǔ zhī móu.今君王既栖于会稽之上，然后乃求谋臣，无乃后乎？”勾践曰：“苟得闻子大夫之言，何后之有？”执其手而与之谋。suì shǐ zhī xíng chéng yú wú, yuē:" guǎ jūn gōu jiàn fá wú suǒ shǐ, shǐ qí xià chén zhǒng, bù gǎn chè shēng wén yú dài wáng, sī yú xià zhí shì yuē: guǎ jūn zhī shī tú bù zú yǐ rǔ jūn yǐ yuàn yǐ jīn yù zǐ nǚ lù jūn zhī rǔ. 遂使之行成于吴，曰：“寡君勾践乏无所使，使其下臣种，不敢彻声闻于大王，私于下执事曰：寡君之师徒不足以辱君矣；愿以金玉、子女赂君之辱。qǐng gōu jiàn nǚ nǚ yú wáng, dài fū nǚ nǚ yú dài fū, shì nǚ nǚ yú shì yuè guó zhī bǎo qì bì cóng! guǎ jūn shuài yuè guó zhī zhòng yǐ cóng jūn zhī shī tú.请勾践女女于王，大夫女女于大夫，士女女于士；越国之宝器毕从！寡君帅越国之众以从君之师徒。wéi jūn zuǒ yòu zhī, ruò yǐ yuè guó zhī zuì wèi bù kě shè yě, jiāng fén zōng miào, xì qī nú, shěn jīn yù yú jiāng yǒu dài jiǎ wǔ qiān rén, jiāng yǐ zhì sǐ, nǎi bì yǒu ǒu, shì yǐ dài jiǎ wàn rén shì jūn yě, wú nǎi jí shāng jūn wáng zhī suǒ ài hū? yǔ qí shā shì rén yě, níng qí dé cǐ guó yě, qí shú lì hū?" fū chāi jiāng yù tīng, yǔ zhī chéng.唯君左右之，若以越国之罪为不可赦也，将焚宗庙，系妻孥，沈金玉于江；有带甲五千人，将以致死，乃必有偶，是以带甲万人事君也，无乃即伤君王之所爱乎？与其杀是人也，宁其得此国也，其孰利乎？”夫差将欲听，与之成。zi xū jiàn yuē:" bù kě! fū wú zhī yǔ yuè yě, chóu chóu dí zhàn zhī guó yě sān jiāng huán zhī, mín wú suǒ yí.子胥谏曰：“不可！夫吴之与越也，仇讎敌战之国也；三江环之，民无所移。yǒu wú zé wú yuè, yǒu yuè zé wú wú.有吴则无越，有越则无吴。jiāng bù kě gǎi yú shì yǐ! yuán wén zhī: lù rén jū lù, shuǐ rén jū shuǐ, fū shàng dǎng zhī guó, wǒ gōng ér shèng zhī, wú bù néng jū qí dì, bù néng chéng qí chē fū yuè guó, wú gōng ér shèng zhī, wú néng jū qí dì, wú néng chéng qí zhōu.将不可改于是矣！员闻之：陆人居陆，水人居水，夫上党之国，我攻而胜之，吾不能居其地，不能乘其车；夫越国，吾攻而胜之，吾能居其地，吾能乘其舟。cǐ qí lì yě, bù kě shī yě yǐ.此其利也，不可失也已。jūn bì miè zhī! shī cǐ lì yě, suī huǐ zhī, bì wú jí yǐ.君必灭之！失此利也，虽悔之，必无及已。yuè rén shì měi nǚ bā rén, nà zhī tài zǎi pǐ, yuē:" zi gǒu shè yuè guó zhī zuì, yòu yǒu měi yú cǐ zhě jiāng jìn zhī.越人饰美女八人，纳之太宰嚭，曰：“子苟赦越国之罪，又有美于此者将进之。" tài zǎi pǐ jiàn yuē:" pǐ wén gǔ zhī fá guó zhě, fú zhī ér yǐ jīn yǐ fú yǐ, yòu hé qiú yān?" fū chāi yǔ zhī chéng ér qù zhī.”太宰嚭谏曰：“嚭闻古之伐国者，服之而已；今已服矣，又何求焉？”夫差与之成而去之。gōu jiàn shuō yú guó rén yuē:" guǎ rén bù zhī qí lì zhī bù zú yě, ér yòu yǔ dà guó zhí chóu, yǐ bào lù bǎi xìng zhī gǔ yú zhōng yuán, cǐ zé guǎ rén zhī zuì yě.勾践说于国人曰：“寡人不知其力之不足也，而又与大国执仇，以暴露百姓之骨于中原，此则寡人之罪也。guǎ rén qǐng gèng.寡人请更。" yú shì zàng sǐ zhě, wèn shāng zhě, yǎng shēng zhě diào yǒu yōu, hè yǒu xǐ sòng wǎng zhě, yíng lái zhě qù mín zhī suǒ è, bǔ mín zhī bù zú.”于是葬死者，问伤者，养生者；吊有忧，贺有喜；送往者，迎来者；去民之所恶，补民之不足。rán hòu bēi shì fū chāi, huàn shì sān bǎi rén yú wú, qí shēn qīn wèi fū chāi qián mǎ.然后卑事夫差，宦士三百人于吴，其身亲为夫差前马。gōu jiàn zhī dì, nán zhì yú jù wú, běi zhì yú yù ér, dōng zhì yú yín, xī zhì yú gū miè, guǎng yùn bǎi lǐ, nǎi zhì qí fù mǔ kūn dì ér shì zhī, yuē:" guǎ rén wén, gǔ zhī xián jūn, sì fāng zhī mín guī zhī, ruò shuǐ zhī guī xià yě.勾践之地，南至于句无，北至于御儿，东至于鄞，西至于姑蔑，广运百里，乃致其父母昆弟而誓之，曰：“寡人闻，古之贤君，四方之民归之，若水之归下也。jīn guǎ rén bù néng, jiàng shuài èr sān zi fū fù yǐ fān.今寡人不能，将帅二三子夫妇以蕃。" lìng zhuàng zhě wú qǔ lǎo fù, lìng lǎo zhě wú qǔ zhuàng qī nǚ zǐ shí qī bù jià, qí fù mǔ yǒu zuì zhàng fū èr shí bù qǔ, qí fù mǔ yǒu zuì.”令壮者无取老妇，令老者无取壮妻；女子十七不嫁，其父母有罪；丈夫二十不取，其父母有罪。jiāng miǎn zhě yǐ gào, gōng lìng yī shǒu zhī.将免者以告，公令医守之。shēng zhàng fū, èr hú jiǔ, yī quǎn shēng nǚ zǐ, èr hú jiǔ, yī tún shēng sān rén, gōng yǔ zhī mǔ shēng èr zi, gōng yǔ zhī xì.生丈夫，二壶酒，一犬；生女子，二壶酒，一豚；生三人，公与之母；生二子，公与之饩。dāng shì zhě sǐ, sān nián shì qí zhèng zhī zǐ sǐ, sān yuè shì qí zhèng bì kū qì zàng mái zhī rú qí zi.当室者死，三年释其政；支子死，三月释其政；必哭泣葬埋之如其子。lìng gū zǐ guǎ fù jí zhěn pín bìng zhě, nà huàn qí zi.令孤子、寡妇、疾疹、贫病者，纳宦其子。qí dá shì, jié qí jū, měi qí fú, bǎo qí shí, ér mó lì zhī yú yì.其达士，洁其居，美其服，饱其食，而摩厉之于义。sì fāng zhī shì lái zhě, bì miào lǐ zhī.四方之士来者，必庙礼之。gōu jiàn zài dào yǔ zhī yú zhōu yǐ xíng.勾践载稻与脂于舟以行。guó zhī rú zǐ zhī yóu zhě, wú bù bǔ yǒu de bǔ wèi" shí" piān páng yě, wú bù chuò yě: bì wèn qí míng.国之孺子之游者，无不哺（有的哺为“饣”偏旁）也，无不歠也：必问其名。fēi qí shēn zhī suǒ zhǒng zé bù shí, fēi qí fū rén zhī suǒ zhī zé bù yī.非其身之所种则不食，非其夫人之所织则不衣。shí nián bù shōu yú guó, mín jù yǒu sān nián zhī shí.十年不收于国，民俱有三年之食。guó zhī fù xiōng qǐng yuē:" xī zhě fū chāi chǐ wú jūn yú zhū hóu zhī guó, jīn yuè guó yì jié yǐ, qǐng bào zhī.国之父兄请曰：“昔者夫差耻吾君于诸侯之国，今越国亦节矣，请报之。" gōu jiàn cí yuē:" xī zhě zhī zhàn yě, fēi èr sān zi zhī zuì yě, guǎ rén zhī zuì yě.”勾践辞曰：“昔者之战也，非二三子之罪也，寡人之罪也。rú guǎ rén zhě, ān yǔ zhī chǐ? qǐng gū wú yōng zhàn.如寡人者，安与知耻？请姑无庸战。" fù xiōng yòu qǐng yuē:" yuè sì fēng zhī nèi, qīn wú jūn yě, yóu fù mǔ yě.”父兄又请曰：“越四封之内，亲吾君也，犹父母也。zi ér sī bào fù mǔ zhī chóu, chén ér sī bào jūn zhī chóu, qí yǒu gǎn bù jìn lì zhě hū? qǐng fù zhàn!" gōu jiàn jì xǔ zhī, nǎi zhì qí zhòng ér shì zhī, yuē:" guǎ rén wén gǔ zhī xián jūn, bù huàn qí zhòng zhī bù zú yě, ér huàn qí zhì xíng zhī shǎo chǐ yě.子而思报父母之仇，臣而思报君之仇，其有敢不尽力者乎？请复战！”勾践既许之，乃致其众而誓之，曰：“寡人闻古之贤君，不患其众之不足也，而患其志行之少耻也。jīn fū chāi yī shuǐ xī zhī jiǎ zhě yì yǒu sān qiān, bù huàn qí zhì xíng zhī shǎo chǐ yě, ér huàn qí zhòng zhī bù zú yě.今夫差衣水犀之甲者亿有三千，不患其志行之少耻也，而患其众之不足也。jīn guǎ rén jiāng zhù tiān miè zhī.今寡人将助天灭之。wú bù yù pǐ fū zhī yǒng yě, yù qí lǚ jìn lǚ tuì.吾不欲匹夫之勇也，欲其旅进旅退。jìn zé sī shǎng, tuì zé sī xíng rú cǐ, zé yǒu cháng shǎng.进则思赏，退则思刑；如此，则有常赏。jìn bù yòng mìng, tuì zé wú chǐ rú cǐ, zé yǒu cháng xíng.进不用命，退则无耻；如此，则有常刑。" guǒ xíng, guó rén jiē quàn.”果行，国人皆劝。fù miǎn qí zi, xiōng miǎn qí dì, fù miǎn qí fū, yuē:" shú shì jūn yě, ér kě wú sǐ hū?" shì gù bài wú yú yòu, yòu bài zhī yú méi, yòu jiāo bài zhī.父勉其子，兄勉其弟，妇勉其夫，曰：“孰是君也，而可无死乎？”是故败吴于囿，又败之于没，又郊败之。fū chāi xíng chéng, yuē" guǎ rén zhī shī tú, bù zú yǐ rǔ jūn yǐ, qǐng yǐ jīn yù zǐ nǚ lù jūn zhī rǔ!" gōu jiàn duì yuē:" xī tiān yǐ yuè yǔ wú, ér wú bù shòu mìng jīn tiān yǐ wú yǔ yuè, yuè kě yǐ wú tīng tiān zhī mìng, ér tīng jūn zhī lìng hū! wú qǐng dá wáng yǒng jù dōng, wú yǔ jūn wèi èr jūn hū!" fū chāi duì yuē:" guǎ rén lǐ xiān yī fàn yǐ, jūn ruò bù wàng zhōu shì ér wèi bì yì chén yǔ, yì guǎ rén zhī yuàn yě.夫差行成，曰；“寡人之师徒，不足以辱君矣，请以金玉、子女赂君之辱！”勾践对曰：“昔天以越予吴，而吴不受命；今天以吴予越，越可以无听天之命，而听君之令乎！吾请达王甬、句东，吾与君为二君乎！”夫差对曰：“寡人礼先壹饭矣，君若不忘周室而为敝邑宸宇，亦寡人之愿也。jūn ruò yuē: wú jiāng cán rǔ shè jì, miè rǔ zōng miào.君若曰：『吾将残汝社稷，灭汝宗庙。guǎ rén qǐng sǐ, yú hé ér mù yǐ shì yú tiān xià hū? yuè jūn qí cì yě!" suì miè wú.』寡人请死，余何而目以视於天下乎？越君其次也！”遂灭吴。