《杂剧·晋陶母剪发待宾》

dì yī zhé第一折chōng mò gū shàng, yún mǎn fù wén zhāng qī bù cái, qǐ luó shān xiù fú xiāng āi.(冲末孤上，云)满腹文章七步才，绮罗衫袖拂香埃。jīn shēng zuò xiǎng qīng píng fú, bú shì dú shū nà de lái? xiǎo guān xìng fàn míng kuí, guān bài xué shì zhī zhí.今生坐享清平福，不是读书那得来？小官姓范名逵，官拜学士之职。fāng jīn shèng rén zài wèi, bá zhuó yīng cái.方今圣人在位，拔擢英才。yīn wèi shān jiān lín xià, duō yǒu huái cái bào dé zhī rén, bù kěn jìn qǔ gōng míng jīn zhe xiǎo guān wǔ lù cǎi fǎng, dàn yǒu cái dé wén xué xiào lián rén yì zhī shì, yī yǒu suǒ zhǎng, zhe xiǎo guān bǎo zòu dào cháo zhōng, shèng rén zì yǒu jiā guān cì shǎng.因为山间林下，多有怀材抱德之人，不肯进取功名；今着小官五路采访，但有才德、文学、孝廉、仁义之士，一有所长，着小官保奏到朝中，圣人自有加官赐赏。xiǎo guān bù gǎn jiǔ tíng jiǔ zhù, chéng yì mǎ biàn suǒ dēng chéng.小官不敢久停久住，乘驿马便索登程。xiǎo guān lí dì quē qīn fù tā bāng, duō yǒu nà jū shān lín yǐn jī mái cáng fèng cháo mìng sì fāng cǎi fǎng zhè yī qù jǔ míng rú yào jiàn zhōng liáng.小官离帝阙亲赴他邦，多有那居山林隐迹埋藏；奉朝命四方采访；这一去举名儒要见忠良。xià shēng bàn táo kǎn shàng, yún huáng juàn qīng dēng kǔ yè rú, jiǔ jīng sān shǐ fù zhōng jū.(下)(生扮陶侃上，云)黄卷青灯苦业儒，九经三史腹中居。cùn yīn dāng xī xiū qīng fàng, zhì guó qí jiā zài cǐ shū.寸阴当惜休轻放，治国齐家在此书。xiǎo shēng xìng táo míng kǎn, zì shì xíng, zǔ jū dān yáng rén shì.小生姓陶名侃，字士行，祖居丹阳人氏。nián fāng èr shí suì.年方二十岁。fù qīn cí shì, yǒu mǔ zhàn shì, tái jǔ xiǎo shēng chéng rén zhǎng dà, xùn kè dú shū.父亲辞世，有母湛氏，抬举小生成人长大，训课读书。zhēng nài jiā pín, mǔ qīn yú rén jiā fèng lián bǔ zhàn, xǐ yī guā shang, yǔ xiǎo shēng zuò xué kè qián.争奈家贫，母亲与人家缝联补绽，洗衣刮裳，与小生做学课钱。suī zé xué chéng mǎn fù wén zhāng, hé rì shì zhēng róng fā dá zhī shí? jīn rì tài xué zhōng yǒu yī lǎo xiān shēng, xìng fàn míng kuí, lái dào fǔ xué.虽则学成满腹文章，何日是峥嵘发达之时？今日太学中有一老先生，姓范名逵，来到府学。gè yuè qī chéng.个月期程。bié de shū shēng dōu qǐng le tā, zhǐ yǒu xiǎo shēng bù céng xiāng qǐng biàn qǐng kě yě wú qián.别的书生都请了他，止有小生不曾相请；便请可也无钱。xiǎo shēng yě wú jì suǒ nài, xiě le gè qián zì xìn zì.小生也无计所奈，写了个钱字、信字。yǒu gè hán fū rén, tā shì gè jù fù de cái zhǔ, kāi zhe zuò jiě diǎn kù.有个韩夫人，他是个巨富的财主，开着座解典库。xiǎo shēng jiāng zhe zhè liǎng gè zì, zhí zhì hán fū rén jiā, zhé dāng sān wǔ guàn cháng qián lái, qǐng nà fàn xiān shēng, yě shì xiǎo shēng chū yú wú nài.小生将着这两个字，直至韩夫人家，折当三五贯长钱来，请那范先生，也是小生出于无奈。wǒ xiǎng táo kǎn kōng xué chéng mǎn fù wén zhāng, jǐ shí dé suì dà zhì yě ā! zhèng shì lǔ lín zhōu fèng jiē wèi ruì, chū bù féng shí nài ruò hé? xià hán fū rén shàng, yún shǒu zhì hán mén kuì zhàng fū, shì chuán qīng bái shì fēi wú.我想陶侃空学成满腹文章，几时得遂大志也呵！正是鲁麟周凤皆为瑞，出不逢时奈若何？(下)(韩夫人上，云)守志韩门愧丈夫，世传清白事非无。zhì jiā yán sù guī mén zhěng, wén yè kān tóng cáo dà gū.治家严肃闺门整，文业堪同曹大姑。qiè shēn xìng hán, dān yáng xiàn rén shì.妾身姓韩，丹阳县人氏。jiā zhōng pō yǒu zī cái, yóu mó fáng jiě diǎn kù, yā fēi bù guò de tián tǔ.家中颇有资财，油磨房、解典库，鸦飞不过的田土。dí qīn de liǎng kǒu ér jiā shǔ.嫡亲的两口儿家属。yǒu gè nǚ hái ér, nián fāng yī shí bā suì, bù céng xǔ pìn tā rén.有个女孩儿，年方一十八岁，不曾许聘他人。jīn rì zài jiě diǎn kù zhōng xián zuò, kàn yǒu shèn me rén lái.今日在解典库中闲坐，看有甚么人来。táo kǎn shàng, yún xiǎo shēng táo kǎn shì yě.(陶侃上，云)小生陶侃是也。shuō huà zhōng jiān lái dào hán fū rén mén shǒu, wú rén bào fù, wǒ zì jiā guò qù.说话中间来到韩夫人门首，无人报复，我自家过去。zuò jiàn kē, yún fū rén bài yī! fū rén yún hǎo yí gè xiù cái yě! gǎn wèn xiù cái xìng shèn míng shuí, cǐ lái què shì wèi hé? táo kǎn yún xiǎo shēng běn chǔ rén shì.(做见科，云)夫人拜揖！(夫人云)好一个秀才也！敢问秀才姓甚名谁，此来却是为何？(陶侃云)小生本处人氏。xìng táo míng kǎn, zì shì xíng.姓陶名侃，字士行。dí qīn de zǐ mǔ èr rén.嫡亲的子母二人。xiǎo shēng yòu xí rú yè, pō dú shī shū, zhēng nài jiā pín rú xǐ.小生幼习儒业，颇读诗书，争奈家贫如洗。rú jīn tiān xià duō shì, mǔ qīn kǒng xiǎo shēng ān yì, bù kān rèn shì, zhe xiǎo shēng cháo yùn bǎi pì yú zhāi wài, mù yùn bǎi pì yú zhāi nèi, guàn xí qín kǔ, duó qǔ gōng míng.如今天下多事，母亲恐小生安逸，不堪任事，着小生朝运百甓于斋外，暮运百甓于斋内，惯习勤苦，夺取功名。jīn yǒu tài xué zhōng yī lǎo xiān shēng, lái cǐ jīng jiǔ, xiǎo shēng yù yào xiāng qǐng, zhēng nài wú qián.今有太学中一老先生，来此经久，小生欲要相请，争奈无钱。jīn xiě le yí gè qián zì yí gè xìn yǔ, dāng zài fū rén zhè lǐ, zěn shēng dāng yǔ xiǎo shēng wǔ guàn cháng qián shǐ yòng.今写了一个钱字、一个信宇，当在夫人这里，怎生当与小生五贯长钱使用。xiǎo shēng ruò duì fù de qián lái, kě lái shú qǔ zhè liǎng gè zì.小生若兑付的钱来，可来赎取这两个字。fū rén yún liàng zhè gè xìn zì, dǎ shèn me bù jǐn? táo kǎn yún fū rén, zhè gè xìn zì bù qīng, ǎn zhè xìn xíng wéi zhǔn.(夫人云)量这个信字，打甚么不紧？(陶侃云)夫人，这个信字不轻，俺这信行为准。xiù cái měi jì wèi kǒng zǐ mén tú, qǐ gǎn shī xìn yú rén.秀才每既为孔子门徒，岂敢失信于人。kě bù dào rén wú xìn bù lì! fū rén yún wǒ jiàn zhè gè xiù cái, fā yán tǔ yǔ, yì lùn sì chū, jiǔ hòu bì rán zhēng róng xiǎn dá.可不道人无信不立！(夫人云)我见这个秀才，发言吐语，议论四出，久后必然峥嵘显达。xiù cái, nǐ jì yǒu shì, jiāng wǔ guàn qián qù.秀才，你既有事，将五贯钱去。táo kǎn yún duō xiè fū rén bù zǔ! fū rén yún xiù cái qiě xiū huí jiā qù.(陶侃云)多谢夫人不阻！(夫人云)秀才且休回家去。xià cì下次xiǎo de měi jiāng jiǔ lái! xiù cái mǎn yǐn yī bēi.小的每将酒来！秀才满饮一杯。táo yún mǔ qīn yán jiào, bìng bù gǎn chī jiǔ.(陶云)母亲严教，并不敢吃酒。fū rén yún xiù cái, zhè jiǔ shì lǎo shēn fú tāng yào de jiǔ, xiù cái lüè yǐn sān bēi.(夫人云)秀才，这酒是老身服汤药的酒，秀才略饮三杯。ruò dào jiā nǐ mǔ qīn wèn nǐ shí, biàn dào wǒ zhe nǐ chī jiǔ lái, nǐ mǔ qīn yě bù guài nǐ.若到家你母亲问你时，便道我着你吃酒来，你母亲也不怪你。táo yún jì shì zhè děng, xiǎo shēng nì bù guò fū rén miàn pí, zhǐ de miǎn yǐn sān bēi.(陶云)既是这等，小生逆不过夫人面皮，只得勉饮三杯。zuò yǐn kē, yún fū rén, xiǎo shēng de le jiǔ yě.(做饮科，云)夫人，小生得了酒也。fū rén xiū guài, xiǎo shēng jiāng zhe zhè wǔ guàn qián, huán jiā zhōng qù yě.夫人休怪，小生将着这五贯钱，还家中去也。xià fū rén yún xiù cái qù le yě.(下)(夫人云)秀才去了也。wǒ qià cái qù le táo xiù cái xiàng mào, suī zé shí jiān shòu jiǒng, jiǔ hòu bì rán fā jī.我恰才觑了陶秀才相貌，虽则时间受窘，久后必然发迹。wǒ yǒu xīn dài jiāng nǚ hái ér xǔ yǔ zhè shēng wèi qī, zhēng nài bù rèn de tā nà mǔ qīn.我有心待将女孩儿许与这生为妻，争奈不认的他那母亲。wǒ qiě jì zài xīn huái, dài hòu tú zhī.我且记在心怀，待后图之。jīn rì wú shì, qiě huí hòu táng qù yě.今日无事，且回后堂去也。xià zhēng dàn bàn táo mǔ shàng, yún lǎo shēn dān yáng xiàn rén shì.(下)(正旦扮陶母上，云)老身丹阳县人氏。zì shēn xìng zhàn, fū zhǔ xìng táo, míng dān, zǎo nián wáng guò.自身姓湛，夫主姓陶，名丹，早年亡过。suǒ shēng yī zi, huàn míng táo kǎn, xué chéng mǎn fù wén zhāng, zhēng nài fēng yún wèi suì.所生一子，唤名陶侃，学成满腹文章，争奈风云未遂。jīn rì wǎng tài xué zhōng jiǎng shū qù le.今日往太学中讲书去了。ān pái xià chá fàn, hái ér zhè zǎo wǎn gǎn dài lái yě.安排下茶饭，孩儿这早晚敢待来也。chàng.(唱)。xiān lǚ diǎn jiàng chún fū zhǔ guī tiān, lǎo shēn fā yuàn.【仙吕】【点绛唇】夫主归天，老身发愿。jiāng tún quǎn, yán jiào le shí nián, xià kǔ zhì xí jīng diǎn.将豚犬，严教了十年，下苦志习经典。hùn jiāng lóng wǒ jiāng xiē yī fú tóu miàn, dōu zuò le wén fáng sì bǎo shù xiū qián.【混江龙】我将些衣服头面，都做了文房四宝束修钱。tā xué de fù kè chéng bā yùn, shī yín jiù quán piān.他学的赋课成八韵，诗吟就全篇。shí zǎi hán chuāng huáng juǎn kè, bó yī zhǐ jiǔ zhòng tiān shàng zǐ ní xuān.十载寒窗黄卷客，博一纸九重天上紫泥宣。yún niàn lǎo shēn zhì jiā jiào zǐ, wǒ hái ér shì fèng xuān qīn.(云)念老身治家教子，我孩儿事奉萱亲。zhe tā shòu bàn shēng xīn kǔ, zhǐ wàng dài yī jǔ chéng míng.着他受半生辛苦，指望待一举成名。wǒ yú rén fèng lián bǔ zhàn, xǐ yī guā shang.我与人缝联补绽，洗衣刮裳。chàng nà gè bù shuō ér wén zhāng kuī shā le niáng zhēn xiàn, xué chéng le shī yún zǐ yuè, jiǔ yǐ hòu zhōng xiào shuāng quán.(唱)那个不说儿文章亏杀了娘针线，学成了诗云子曰，久以后忠孝双全。yún ān pái xià chá fàn, táo kǎn zhè zǎo wǎn gǎn dài lái yě.(云)安排下茶饭，陶侃这早晚敢待来也。táo kǎn dài jiǔ shàng, yún xiǎo shēng táo kǎn, qià cái zài hán fū rén jiā, dāng le zhè wǔ guàn cháng qián chī le sān bēi ér jiǔ, miàn pí hóng le, zé pà mǔ qīn wèn.(陶侃带酒上，云)小生陶侃，恰才在韩夫人家，当了这五贯长钱；吃了三杯儿酒，面皮红了，则怕母亲问。lái dào jiā zhōng, wǒ bù yán yǔ, zì guò qù.来到家中，我不言语，自过去。mǔ qīn, nín hái ér xià xué lái le yě.母亲，您孩儿下学来了也。dàn yún nǐ mò bù chī jiǔ lái? táo yún nǐ ér bù céng chī jiǔ.(旦云)你莫不吃酒来？(陶云)你儿不曾吃酒。dàn yún nǐ wèi xué dú shū, xiān xué chī jiǔ.(旦云)你未学读书，先学吃酒。nǐ chī jiǔ gǎn hái zǎo lī me? chàng你吃酒敢还早哩么？(唱)yóu hú lú nǐ bù kěn cì gǔ xuán tóu zuò zhuàng yuán, quán bǎng shàng jiàng míng xìng xiǎn, nǐ zé dài cháng ān shì shàng jiǔ jiā mián.【油葫芦】你不肯刺骨悬头作状元，全榜上将名姓显，你则待长安市上酒家眠。zé tā zhè kuāng héng qiáng jǐn kào zhe biān xiū yuàn, zé tā nà dù kāng zhái gé bì shì bēi tián yuàn.则他这匡衡墙紧靠着编修院，则他那杜康宅隔壁是悲田院。nǐ xué zhòng xuān kōng yǐ lóu, shì zǔ shēng zēng zhe biān.你学仲宣空倚楼，似祖生憎着鞭。nǐ zé dài zuì xiāng zhōng zǎo chēng le píng shēng yuàn, cháng liú zhe yī tǐ zài tóu biān.你则待醉乡中早称了平生愿，常留着一体在头边。tiān xià lè āi, ér yě, nǐ jǐ shí néng gōu liǎng xíng zhū yī liè mǎ qián? yún hái ér, nǐ xū zhī dào de: chàng zé ǎn zhè jiā yuán, kě yě wú shén qián, zé pà diǎn bù liǎo mài bù liǎo zán jīn gǔ yuán.【天下乐】哎，儿也，你几时能勾两行朱衣列马前？(云)孩儿，你须知道的：(唱)则俺这家缘，可也无甚钱，则怕典不了卖不了咱金谷园。nǐ zé dài zuì huá yán xué wǔ hóu, wàng zhú lín fǎng qī xián, jǐ céng jiàn líng yān gé shàng huà zuì xiān? yún hái ér, xiǎng nǐ zhè bān gōng shū ā, nǐ niáng nà lǐ dé nà qián wù lái? táo yún hái ér zhī dào, zé shì duō kuī le mǔ qīn!你则待醉华筵学五侯，望竹林访七贤，几曾见凌烟阁上画醉仙？(云)孩儿，想你这般攻书呵，你娘那里得那钱物来？(陶云)孩儿知道，则是多亏了母亲！né zhā lìng zé tā zhè jīn nián, fēi tóng shì wǎng nián.【哪吒令】则他这今年，非同似往年。qià hái le zhǐ qián, yòu shǎo qiàn xià bǐ qián.恰还了纸钱，又少欠下笔钱。cháng zhe wǒ zuǒ jiān, nà zài zhè yòu jiān.常着我左肩，那在这右肩。yú rén jiā zuò shēng huó dǎ xiē bèn huó, xián tíng zhǐ zhuāng zhái juàn, duān dì shǐ suì wǒ zhè yì mǎ xīn yuán.与人家做生活打些坌活，闲停止妆宅眷，端的使碎我这意马心猿。què tà zhī nǐ zé dài yào fù jiā yán, dào jīn chuán zán rú jīn shǎo mǐ wú chái, chì shǒu kōng quán.【鹊踏枝】你则待要赴佳筵，倒金船；咱如今少米无柴，赤手空拳。nǐ bù xué hàn jiǎ yì xiàn cháng cè wàn yán, nǐ zé dài xué liú líng bān làn zuì shí nián.你不学汉贾谊献长策万言，你则待学刘伶般烂醉十年。táo yún nín hái ér bú huì yǐn jiǔ.(陶云)您孩儿不会饮酒。dàn chàng(旦唱)jì shēng cǎo nǐ zé dài fú tóu jiǔ xún bàn wǎn, yè rén shī zèng jǐ piān.【寄生草】你则待扶头酒寻半碗，谒人诗赠几篇。qǐng zhe nǐ bù lí suí zhe tā zhuǎn, féng zhe nǐ de chàng ruò yíng zhe tā shàn, hòu lái biàn shuō zhe nǐ de tǐ miàn nán xiāo qiǎn.请着你不离随着他转，逢着你的唱偌迎着他善，后来便说着你的体面难消遣。zé nǐ zhè tuō gǒu pí chán dìng zhè xiè jiā lóu, jǐ shí dé bù yī rén zǒu shàng huáng jīn diàn!则你这拖狗皮缠定这谢家楼，几时得布衣人走上黄金殿！yún táo kǎn, nǐ shí shuō zài nà li yǐn jiǔ lái? táo guì yún bù mán mǔ qīn shuō! hái ér zài hán fū rén jiā yǐn jiǔ lái.(云)陶侃，你实说在那里饮酒来？(陶跪云)不瞒母亲说！孩儿在韩夫人家饮酒来。dàn yún nǐ wéi shèn me dào hán fū rén jiā? táo yún mǔ qīn bù zhī, róng nín hái ér màn màn shuō yī biàn.(旦云)你为甚么到韩夫人家？(陶云)母亲不知，容您孩儿慢慢说一遍。jìn rì tài xué zhōng lái le yí gè lǎo xiān shēng, xìng fàn míng kuí.近日太学中来了一个老先生，姓范名逵。bié gè shū shēng dōu xiāng qǐng le, zé yǒu nín hái ér bù céng qǐng.别个书生都相请了，则有您孩儿不曾请。zhēng nài jiā hán wú yǒu qián chāo, nín hái ér xiě le yí gè xìn zì yí gè qián zì, zài hán fū rén jiā dàng le wǔ guàn cháng qián.争奈家寒无有钱钞，您孩儿写了一个信字、一个钱字，在韩夫人家当了五贯长钱。fū rén dào ruò dà yí gè jiě diǎn kù, zěn jiào nǐ kōng kǒu chū mén.夫人道偌大一个解典库，怎教你空口出门。tā fú tāng yào de jiǔ, zhe nǐ hái ér chī le sān zhōng.他服汤药的酒，着你孩儿吃了三钟。nín hái ér bù kěn chī lái, fū rén shuō dào: quot nǐ mǔ qīn guài nǐ, jiù shuō wǒ jiào nǐ chī lái.您孩儿不肯吃来，夫人说道："你母亲怪你，就说我教你吃来。quot jīn mǔ qīn zhì nù, wǒ bù yuàn bié rén, zhǐ yuàn hán fū rén! dàn yún xiǎo hái ér jiā nǐ chī le tā jiǔ, yòu dāng xià yī ge xìn zì, dào hái yuàn tā."今母亲致怒，我不怨别人，只怨韩夫人！(旦云)小孩儿家．你吃了他酒，又当下一个信字，到还怨他。táo kǎn, nǐ xiě yí gè xìn zì yí gè qián zì lái wǒ kàn.陶侃，你写一个信字、一个钱字来我看。táo yún lǐ huì de.(陶云)理会的。zuò xiě kē, yún xiě jiù le yě.(做写科，云)写就了也。mǔ qīn, zhè gè shì qián zì xìn zì.母亲，这个是钱字、信字。dàn yún táo kǎn, zhè liǎng gè zì, nà yí gè hǎo? táo yún mǔ qīn bù wèn, nǐ hái ér yě bù gǎn shuō.(旦云)陶侃，这两个字，那一个好？(陶云)母亲不问，你孩儿也不敢说。hái shì qián zì hǎo.还是钱字好。dàn ér zěn shēng zhè qián zì hǎo? táo yún mǔ qīn, biàn hǎo dào qián zì shì rén zhī dǎn, cái shì fù zhī miáo.(旦儿)怎生这钱字好？(陶云)母亲，便好道钱字是人之胆，财是富之苗。rú hé yǒu qián de chū zé rén jìng, zuò zé rén ràng, kǒu shí xiāng měi zhī shí, shēn chuān jǐn xiù zhī yī wú qián de kǒu shí lì shí, shēn chuān pò yī.如何有钱的出则人敬，坐则人让，口食香美之食，身穿锦绣之衣；无钱的口食粝食，身穿破衣。yǒu chāo fāng néng chéng shì yè, wú qián yǎn xià shòu bēn bō.有钞方能成事业，无钱眼下受奔波。zhè gè xìn zì, dǎ shèn me bù jǐn? dàn yún nǐ nà lǐ zhī dào? wǒ shuō yǔ nǐ.这个信字，打甚么不紧？(旦云)你那里知道？我说与你。chàng(唱)jīn zhǎn ér qián zì shì dà jīn bàng jiān, xìn zì shì lì rén biān yán.【金盏儿】钱字是大金傍戋，信字是立人边言。xìn jìn yú yì qián zhāo yuàn, zhè yí gè yǒu qián kě gèng yǒu xìn, liǎng jiàn shì gǔ lái chuán.信近于义钱招怨，这一个有钱可更有信，两件事古来传。zhè yí gè yǒu qián de shí chóng bān fù.这一个有钱的石崇般富。zhè yí gè yǒu xìn de fàn dān xián.这一个有信的范丹贤。nǐ cháng cún zhe lì shēn fū zǐ xìn, yún tái le zhě! chàng xiū liàn zhè zhuǎn dù dèng tōng qián!你常存着立身夫子信，(云)抬了者！(唱)休恋这转肚邓通钱！yún táo kǎn, nǐ yòu yǐn jiǔ, yòu shī xìn, guò lái tǎng zhe, xū dāng tòng zé! táo yún mǔ qīn dǎ de shì! zhè yī chǎng dōu shì hán fū rén.(云)陶侃，你又饮酒，又失信，过来躺着，须当痛责！(陶云)母亲打的是！这一场都是韩夫人。dàn chàng(旦唱)zuì fú guī nǐ kě biàn xiū bǎ tā rén yuàn, nǐ kě biàn bù tīng nǐ zhè mǔ qīn yán? táo yún mǔ qīn shǎn le shǒu yě! dàn chàng táo kǎn, nǐ duō dà nián jì yě? táo yún mǔ qīn, hái ér èr shí suì le.【醉扶归】你可便休把他人怨，你可便不听你这母亲言？(陶云)母亲闪了手也！(旦唱)陶侃，你多大年纪也？(陶云)母亲，孩儿二十岁了。dàn yún nǐ rú jīn èr shí suì yě bù suǒ kě biàn xū shòu le yī suì zhě bō, nǐ kě yě yāng jí le wǒ shí jiǔ nián.(旦云)你如今二十岁也不索可便虚受了一岁者波，你可也央及了我十九年。yún bù dǎ zhè sī guàn le tā.(云)不打这厮惯了他。táo kǎn, nǐ zài gǎn chī jiǔ me? táo yún nǐ hái ér zài bù gǎn le yě! dàn chàng wǒ zhè lǐ zì jiě tàn wú rén jiāng wǒ lái quàn, wǒ zhè lǐ yù dài yào dǎ yě suǒ hǎo zhe wǒ xīn ér lǐ kě lián.陶侃，你再敢吃酒么？(陶云)你孩儿再不敢了也！(旦唱)我这里自解叹无人将我来劝，我这里欲待要打也索好着我心儿里可怜。yún táo kǎn qǐ lái! wǒ bù dǎ nǐ, ráo le nǐ zhě.(云)陶侃起来！我不打你，饶了你者。táo yún wǒ xiè le mǔ qīn, wéi shèn me bù dǎ nǐ hái ér? dàn yún nǐ wèn wǒ wéi shèn me bù dǎ nǐ, chàng wǒ kàn zhe wèi jí dì de shū shēng miàn.(陶云)我谢了母亲，为甚么不打你孩儿？(旦云)你问我为甚么不打你，(唱)我看着未及第的书生面。táo yún xiè le mǔ qīn! dàn yún cóng jīn hòu jiàn jiǔ yì diǎn yě bú yào chī.(陶云)谢了母亲！(旦云)从今后见酒一点也不要吃。nǐ nà wǔ guàn cháng qián, shǐ le wèi zēng? táo yún hái bù céng shǐ dòng.你那五贯长钱，使了未曾？(陶云)还不曾使动。dàn yún yǔ tā yí gè yuè lì xī, yǔ wǒ shú jiāng nà gè xìn zì lái.(旦云)与他一个月利息，与我赎将那个信字来。wǒ yǔ nǐ dài kè.我与你待客。táo yún mǔ qīn suǒ shì yòng xīn yě! dàn chàng(陶云)母亲索是用心也！(旦唱)zhuàn shā bù wéi yī zhǐ ào shū chí, èr pà nǐ jiāo péng yuàn, zé wǒ zhè lǎo yì zhuàng pín ér yì jiān.【赚煞】不为一纸傲书迟，二怕你交朋怨，则我这老益壮贫而益坚。wǒ gān fēn jī hán shǒu zì rán, yún nà lěng shí jié áo de jiù yán yī, chàng zhè jī shí jié shì wǒ rěn guò de xīn xián.我甘分饥寒守自然，(云)那冷时节熬的旧颜欹，(唱)这饥时节是我忍过的心闲。āi, ér yě, nǐ céng kàn zhè lǔ lùn piān? táo yún hái ér yě zēng dú lái, bù zhī shì nà yī piān? dàn yún quot qí jǐng gōng yǒu mǎ qiān sì quot.哎，儿也，你曾看这《鲁论篇》？(陶云)孩儿也曾读来，不知是那一篇？(旦云)"齐景公有马千驷"。chàng quot mín wú dé ér chēng yān quot.(唱)"民无德而称焉"。dōu shì xiē yǒu dé xíng yán yuān mǐn zi qiān.都是些有德行颜渊、闵子骞。nǐ yǔ wǒ shū dú nà wàn juǎn, chóu shèn me hù fēng bā xiàn! yún zán yào fā jī ā, yě zhì róng yì.你与我书读那万卷，愁甚么户封八县！(云)咱要发迹呵，也至容易。chàng nǐ zài shàng nà liù jīng zhōng kǔ zhì èr sān nián.(唱)你再上那六经中苦志二三年。dàn xià táo yún mǔ qīn yán yǔ, bù gǎn bù yī.(旦下)(陶云)母亲言语，不敢不依。jiāng zhe zhè wǔ guàn qián, qù nà hán fū rén jiā, shú nà xìn zì, zǒu yī zāo qù.将着这五贯钱，去那韩夫人家，赎那信字，走一遭去。xià(下)dì èr zhé第二折hán fū rén tóng xiǎo gē shàng fū rén yún qiè shēn hán fū rén.(韩夫人同小哥上)(夫人云)妾身韩夫人。zì cóng táo kǎn dāng xià zhè gè xìn zì, ná qián dào jiā zhōng, bèi tā mǔ qīn tòng jué le yī chǎng.自从陶侃当下这个信字，拿钱到家中，被他母亲痛决了一场。jīn rì zǎo jiān.今日早间。táo kǎn jiāng xìn zì shú jiāng qù le.陶侃将信字赎将去了。lǎo shēn kàn zhòng nà xiù cái, yǒu xīn dài zhāo tā zuò nǚ xù, zhēng nài bù céng jiàn tā mǔ qīn.老身看中那秀才，有心待招他做女婿，争奈不曾见他母亲。jīn rì wú shì, qiě zài jiě diǎn kù zhōng zuò zhe, kàn yǒu shèn me rén lái.今日无事，且在解典库中坐着，看有甚么人来。zhēng dàn bàn táo mǔ shàng, yún lǎo shēn táo kǎn de mǔ qīn biàn shì, wèi jiā pín wú qián dài kè, jiāng zì jǐ dǐng xīn lǐ tou fā jiǎn le liǎng jiǎn, zēng zuò yī liǔ ér tóu fà, shàng cháng jiē shì shàng.(正旦扮陶母上，云)老身陶侃的母亲便是，为家贫无钱待客，将自己顶心里头发剪了两剪，缯做一绺儿头发，上长街市上。mài xiē qián wù, guǎn dài fàn xué shì.卖些钱物，管待范学士。wǒ yī huì jiā xiǎng lái, zǐ mǔ gū qióng, cháng dān jī dòng, jǐ shí shì ǎn nà fā jī de rì zi yě ā? chàng我一会家想来，子母孤穷，常耽饥冻，几时是俺那发迹的日子也呵？(唱)zhèng gōng duān zhèng hǎo gān shǒu fèn bàn shēng pín, zé wèi wǒ yǒu mèng mǔ sān qiān zhì, wǒ dāng le èr shí nián wú yǐ kào de jiā sī.【正宫】【端正好】甘守分半生贫，则为我有孟母三迁志，我当了二十年无倚靠的家私。wǒ jǐ céng mǎi mài lín jiē shì? wǒ rú jīn gù bù de rén qīng shì.我几曾买卖临街市？我如今顾不的人轻视。gǔn xiù qiú wǒ zhè lǐ zì sān sī: ǎn nà ér zuò bàn de, dōu shì xiē shàn rén jūn zǐ.【滚绣球】我这里自三思：俺那儿做伴的，都是些善人君子。kǒng zǐ yún yǔ péng yǒu qiē qiē zǒng zǒng.孔子云与朋友切切傯傯。yǒu péng zì yuǎn fāng zhì rú cǐ, pà bù wǒ zhòng guǎn dài lǐ dāng rú shì, zé wèi zhè yī dùn fàn jiǎn le yī lǚ qīng sī.有朋自远方至如此，怕不我重管待理当如是，则为这一顿饭剪了一缕青丝。zuò ér de gōng shū shí zài kě biàn xué chéng rú yè, zuò niáng de qǐng kè sān fān gǎn jiǎn zuò jiè shī, wǒ gān fēn wú cí.做儿的攻书十载可便学成儒业，做娘的请客三番敢剪做戒师，我甘分无辞。hán fū rén yún wù nà jiē shàng yī ge pó pó, shǒu lǐ ná zhe yī liǔ ér tóu fà, bù zhī shì mài de? bù zhī shì mǎi de? xià cì xiǎo de měi, yǔ wǒ huàn jiāng guò lái! xiǎo èr gē yún wù nà pó pó, zhè tóu fà shì mài de? shì mǎi de? dàn yún shì mài de.(韩夫人云)兀那街上一个婆婆，手里拿着一绺儿头发，不知是卖的？不知是买的？下次小的每，与我唤将过来！(小二哥云)兀那婆婆，这头发是卖的？是买的？(旦云)是卖的。xiǎo èr gē yún jiě diǎn kù zhōng yǒu ǎn fū rén yào mǎi nǐ de lī.(小二哥云)解典库中有俺夫人要买你的哩。zuò jiàn kē hán fū rén yún wù nà pó pó, zhè tóu fà shì mài shì mǎi de? dàn yún shì mài de.(做见科)(韩夫人云)兀那婆婆，这头发是卖是买的？(旦云)是卖的。hán fū rén yún shì huó fā me? dàn yún shì huó fā.(韩夫人云)是活发么？(旦云)是活发。hán fū rén yún yào duō shǎo qián? dàn yún bù tiān bù jiǎn, zé yào wǔ guàn qián.(韩夫人云)要多少钱？(旦云)不添不减，则要五贯钱。hán fū rén yún gǎn duō le xiē ér me? dàn yún wǒ zé yào wǔ guàn qián.(韩夫人云)敢多了些儿么？(旦云)我则要五贯钱。hán fū rén yún qīng zǎo chén wǒ bù fā zhè chāo chū qù.(韩夫人云)清早晨我不发这钞出去。nǐ zhuǎn yī zhuàn lái qǔ.你转一转来取。dàn yún nǐ bù mǎi, wǒ bié chù mài qù.(旦云)你不买，我别处卖去。hán fū rén yún nǐ zhǐ zhè bān yòng de qián jǐn? dàn chàng(韩夫人云)你只这般用的钱紧？(旦唱)tǎng xiù cái wǒ jiā lǐ qǐng xià kè fēi tóng zào cì, děng zhe qián jiā xiǎo shǐ, shuí jiā zì jǐ fā yú rén zuò tóu fà ér? hán fū rén yún nèn de ā, wǒ bù mǎi.【倘秀才】我家里请下客非同造次，等着钱家小使，谁家自己发与人做头发儿？(韩夫人云)恁的呵，我不买。dàn yún nǐ bù mǎi bà.(旦云)你不买罢。chàng cháng cún de qīng sī zài, xū yǒu biàn qián shí, tā bǐ bù de qiū hòu de shàn ér!(唱)常存的青丝在，须有变钱时，他比不的秋后的扇儿！hán fū rén bèi yún zhè pó zǐ shēng yīn mú yàng, yǔ táo kǎn xiù cái yì bān, mò bú shì tā mǔ qīn? shì bú shì wǒ wèn tā yī shēng.(韩夫人背云)这婆子声音模样，与陶侃秀才一般，莫不是他母亲？是不是我问他一声。yún pó pó, nǐ mò bú shì táo kǎn de mǔ qīn me? dàn yún rán yě.(云)婆婆，你莫不是陶侃的母亲么？(旦云)然也。nà bì gǎn shì hán fū rén me? hán fū rén yún rán yě.那壁敢是韩夫人么？(韩夫人云)然也。xiāng jiàn bài kē hán fū rén yún pó pó, qǐng jiā lǐ lái! wǒ wèn nǐ zán: nǐ hái ér ná de gè xìn zì lái, wǒ dāng yǔ tā wǔ guàn cháng qián, nǐ zěn shēng jiāng tā tòng jué le yī chǎng? nǐ chà le yě! liàng gè xìn zì dǎ shèn me bù jǐn? yì diǎn mò, bàn zhāng zhǐ, yòu bù zhōng chī, yòu bù zhōng shǐ, zuò shèn me dǎ tā? dàn chàng(相见拜科)(韩夫人云)婆婆，请家里来！我问你咱：你孩儿拿的个信字来，我当与他五贯长钱，你怎生将他痛决了一场？你差了也！量个信字打甚么不紧？一点墨，半张纸，又不中吃，又不中使，做甚么打他？(旦唱)gǔn xiù qiú nǐ dào shì yì diǎn mò bàn zhāng zhǐ, bù zhōng chī bù zhōng shǐ, yún ǎn diǎn le xìn zì, guǎn dài xiù cái.【滚绣球】你道是一点墨半张纸，不中吃不中使，(云)俺典了信字，管待秀才。chàng yòu zé dào ǎn yǎo wén jiáo zì.(唱)又则道俺咬文嚼字。hán fū rén yún liàng zhè gè xìn zì, dǎ shèn me bù jǐn? dàn chàng dōu shì nà shí shù huà ér yǒu zhè xìn zì.(韩夫人云)量这个信字，打甚么不紧？(旦唱)都是那十数画儿有这信字。wèi chén de zuò gè zhòng chén, wèi zi de zuò gè zhēng zi, wèi lì de qíng qǔ gè sù shēn xíng zhǐ, jiè rén qián cái zhǔ měi xiū xiǎng dào tuī cí.为臣的作个重臣，为子的作个诤子，为吏的情取个素身行止，借人钱财主每休想道推辞。yún jiě jie, zán zhè fù dào rén jiā, yǒu zhè gè xìn zì ā, chàng zé bèi zhè qīn nán ér jìng zhòng zuò xián dá fù, yún nán zǐ hàn yǒu zhè gè xìn zì ā, chàng jiāo péng yǒu jiē hū xìn yǒu zhī, nǐ kě xiū kàn qù yīn ér! hán fū rén yún pó pó, wǒ yǒu xīn kàn shàng nǐ nà xiù cái, kěn yǔ wǒ zuò gè nǚ xù, wǒ péi lián fáng duàn sòng, wǒ nǚ hái ér yǔ tā wèi qī.(云)姐姐，咱这妇道人家，有这个信字呵，(唱)则被这亲男儿敬重做贤达妇，(云)男子汉有这个信字呵，(唱)交朋友皆呼信有之，你可休看觑因而！(韩夫人云)婆婆，我有心看上你那秀才，肯与我做个女婿，我陪奁房断送，我女孩儿与他为妻。nǐ yì xià rú hé? dàn yún wǒ zhè lǐ mài tóu fà lái? shuō qīn lái? xià cì shǐ bù de gè méi rén shuō bù de! hán fū rén yún wǒ xǔ zhè qīn shì zǎo lī.你意下如何？(旦云)我这里卖头发来？说亲来？下次使不的个媒人说不的！(韩夫人云)我许这亲事早哩。dàn chàng(旦唱)tǎng xiù cái ǎn hái ér quot shàn yú rén jiāo jiǔ ér jìng zhī quot.【倘秀才】俺孩儿"善与人交久而敬之"。yún jiě jie, nǐ dài yào tí qīn ā, chàng nǐ kě biàn quot jiàn xián sī qí quot quot mò ér zhì zhī quot.(云)姐姐，你待要题亲呵，(唱)你可便"见贤思齐""默而识之"。nǐ fēn míng shì bān diào rén jiā xiǎo yàng ér.你分明是般调人家小样儿。ǎn hái ér cháng cún zhe dú shū zhì, zěn kěn jiào bù jì xià lóu shī? jiàn ǎn nà dú shū de xiǎo sī.俺孩儿常存着读书志，怎肯教不记下楼诗？见俺那读书的小厮。hán fū rén yún nǐ jīn rì xíng xǔ le zhè qīn zhě! dàn yún fū rén qiě děng zhe.(韩夫人云)你今日行许了这亲者！(旦云)夫人且等着。hán fū rén yún děng zhe shèn me? dàn chàng(韩夫人云)等着甚么？(旦唱)dāi gū duǒ ǎn nà hái ér yáo shòu zhe yù táng jīn mǎ sān xué shì, nǐ biàn dòu de ǎn nà dòng liáng cái jié wài shēng zhī.【呆骨朵】俺那孩儿遥受着玉堂金马三学士，你便斗的俺那栋梁材节外生枝。hán fū rén yún xiǎo xiù cái zhǐ nèn pà nǐ.(韩夫人云)小秀才只恁怕你。dàn chàng nǐ dào shì ér pà niáng yán, yún zhe jiě jie dào yě, chàng dà gǔ lǐ zǐ xiào fù cí.(旦唱)你道是儿怕娘严，(云)着姐姐道也，(唱)大古里子孝父慈。bù zhēng zhe xiù cái měi wú zhōng xìn, biàn shǐ měi yù shēng xiá cī.不争着秀才每无忠信，便使美玉生瑕疵。nǐ dài yào guī zhōng yǎng yàn mèi, jiě jie yě wǒ zé lǐ huì de bàng tóu chū xiào zǐ.你待要闺中养艳妹，姐姐也我则理会的棒头出孝子。hán fū rén yún wǒ shì gè jù fù de cái zhǔ.(韩夫人云)我是个巨富的财主。dào péi lián fáng, jiāng wǒ gè miáo bù chéng huà bù jiù de nǚ hái ér, yǔ nǐ ér zi zuò xí fù, nǐ dào bù kěn! dàn yún jiě jie, xiū zhè bān shuō.倒陪奁房，将我个描不成画不就的女孩儿，与你儿子做媳妇，你倒不肯！(旦云)姐姐，休这般说。chàng(唱)tuō bù shān nǐ kě biàn xiū mài nòng huā duǒ ér bān jiāo zī, xiū yǐ zhàng nǐ tóng dòu ér jiā sī.【脱布衫】你可便休卖弄花朵儿般娇姿，休倚仗你铜斗儿家私。hǎo qián chéng wàn zhōng zěn xuǎn? nǐ dài tí qīn shì yī jiā wú èr.好前程万中怎选？你待题亲事一家无二。zuì tài píng nǐ dài shí xīn ér wài shì, yě suǒ zhuǎn yì ér xún sī.【醉太平】你待实心儿外侍，也索转意儿寻思。yún yào chéng qīn zǎo lī.(云)要成亲早哩。chàng zhí děng de ǎn hái ér jīn bǎng guà míng shí, nà qí jiān xīn hūn yàn ěr.(唱)直等的俺孩儿金榜挂名时，那其间新婚燕尔。ǎn hái ér shǒu hán chuāng suì le shí nián zhì, zhàn qún rú yī sǎo sān qiān zì, shàng tiān tī fù jiù wǔ yán shī, nèn shí fēng qī yìn zǐ.俺孩儿守寒窗遂了十年志，战群儒一扫三千字，上天梯赋就五言诗，恁时封妻荫子。hán fū rén yún nǐ xǔ le wǒ zhè qīn shì zhě.(韩夫人云)你许了我这亲事者。dàn yún nǐ hái wǒ tóu fà qián lái.(旦云)你还我头发钱来。hán fū rén yún shuí tōu le nǐ de yě? dàn yún shèng rén dào xiān gōng míng ér hòu qī shì.(韩夫人云)谁偷了你的也？(旦云)圣人道先功名而后妻室。děng ǎn hái ér dé le guān ā, nà qí jiān chéng zhè qīn shì, wèi wèi chí lī! chàng等俺孩儿得了官呵，那其间成这亲事，未为迟哩！(唱)wěi shēng děng ǎn hái ér ruò shòu le qiān zhōng lù sān pǐn zhí, chéng jiù le gāo táng dà shà yīng jié zǐ.【尾声】等俺孩儿若受了千钟禄三品职，成就了高堂大厦英杰子。nǐ ér nà shí jié wǔ huā gào sì mǎ chē, zuò yí gè dà yuàn shēn zhái xí fù ér.你儿那时节五花诰驷马车，做一个大院深宅媳妇儿。gèng yǒu xiāng lín bù qīng shì, chē mǎ yíng mén bù zào cì, bǎi wèi zhēn xiū jiǎn kǒu ér, hē bì hū nú huàn tào r, fù guì róng huá yǒu rén shǐ, ér nǚ tuán yuán zuò le qīn shì.更有乡邻不轻视，车马迎门不造次，百味珍羞拣口儿，喝婢呼奴换套儿，富贵荣华有人使，儿女团圆做了亲事。nèn shí jié yǒng yuǎn yīn qīn, fāng xiǎn de wǒ shèn zhōng shǐ.恁时节永远姻亲，方显的我慎终始。xià(下)hán fū rén yún hǎo gè gǔ xin chǎng de pó pó! jīn rì jiàn tā yī miàn, guǒ rán dé zhì jiā zhī dào.(韩夫人云)好个古忄敞的婆婆！今日见他一面，果然得治家之道。wǒ jiāng nǚ ér yǔ zhè děng pó pó, bù qiáng sì xǔ yǔ bié rén.我将女儿与这等婆婆，不强似许与别人。děng xiù cái yīng guò jǔ shí, wù yào chéng cǐ qīn shì.等秀才应过举时，务要成此亲事。wǒ bù zhēng jū shù zhe bì yuè xiū huā nǚ, nà qí jiān fēn fù yǔ nǐ gè yín ān bái miàn láng.我不争拘束着闭月羞花女，那其间分付与你个银鞍白面郎。jīn rì wú shì, qiě huí hòu táng zhōng qù lái.今日无事，且回后堂中去来。xià(下)dì sān zhé第三折táo kǎn shàng, yún xiǎo shēng táo kǎn, duō kuī mǔ qīn zhǐ tou shàng tǎo le xiē zhēn xiàn qián, jīn rì zhe wǒ qǐng fàn lǎo xiān shēng.(陶侃上，云)小生陶侃，多亏母亲指头上讨了些针线钱，今日着我请范老先生。yǐ zhe rén qǐng qù le, zhè zǎo wǎn zěn shēng bú jiàn lái? mò bàn fàn xiān shēng shàng, yún mǎn fù wén zhāng qī bù cái, qǐ luó shān xiù fú xiāng āi.已着人请去了，这早晚怎生不见来？(末扮范先生上，云)满腹文章七步才，绮罗衫袖拂香埃。jīn shēng zuò xiǎng qīng píng fú, bú shì dú shū nà lǐ lái? xiǎo guān fàn kuí shì yě.今生坐享清平福，不是读书那里来？小官范逵是也。wǔ nán lù cǎi fǎng xián liáng, lái dào cǐ dān yáng xiàn tài xué zhōng, gè yuè qī chéng, xiù cái cóng zhōng yǒu yī rén xìng táo míng kǎn, zì shì xíng, dí qīn de zǐ mǔ èr rén.五南路采访贤良，来到此丹阳县太学中，个月期程，秀才丛中有一人姓陶名侃，字士行，嫡亲的子母二人。cǐ rén yī mǔ zhǐ jiào, kǔ zhì gōng shū.此人依母指教，苦志攻书。wǒ guān táo kǎn yǒu jīng jì dà cái.我观陶侃有经济大才。wǒ yǒu xīn dài bǎo jǔ cǐ rén, ruò dào jīng shī jiàn le shèng rén, bì rán zhòng yòng.我有心待保举此人，若到京师见了圣人，必然重用。jīn rì tā jiā zhōng qǐng xiǎo guān yǐn jiǔ.今日他家中请小官饮酒。tā zé zhī dào wǒ shì gè xué shì, bù zhī xiǎo guān suǒ gàn shì wù.他则知道我是个学士，不知小官所干事务。rú jīn jiàn le tā mǔ zǐ, wǒ zì yǒu gè zhǔ yì.如今见了他母子，我自有个主意。shuō huà zhōng jiān wèn rén lái, zhè gè mén ér, biàn shì tā jiā.说话中间问人来，这个门儿，便是他家。shì jiào yī shēng, táo xiù cái zài jiā me? táo kǎn shàng, yún zài jiā.试叫一声，陶秀才在家么？(陶侃上，云)在家。ya, ya, xué shì dà rén yǒu qǐng! fàn yún táo xiù cái, liàng mǒu yǒu hé dé néng, dòng láo shēng shòu.呀，呀，学士大人有请！(范云)陶秀才，量某有何德能，动劳生受。táo yún bù gǎn! qǐ dòng dà rén xiān sheng, guì jiǎo lái tà jiàn dì, qǐng zuò.(陶云)不敢！起动大人先生，贵脚来踏贱地，请坐。dài xiǎo shēng qǐng jiā mǔ yǔ lǎo xiān shēng xiàng jiàn.待小生请家母与老先生相见。mǔ qīn, fàn lǎo xiān shēng lái le yě.母亲，范老先生来了也。dàn shàng, yún táo kǎn, lǎo xiān shēng lái le yě? táo yún lái le yě! mǔ qīn xiāng jiàn zán.(旦上，云)陶侃，老先生来了也？(陶云)来了也！母亲相见咱。zuò jiàn kē dàn yún xué shì dà rén, guì jiǎo tà yú jiàn dì, péng bì shēng guāng.(做见科)(旦云)学士大人，贵脚踏于贱地，蓬荜生光。fàn yún jiǔ wén lǎo mǔ jiào zǐ yǒu fāng, jīn rì dēng táng zhān bài, shí nǎi xiǎo guān wàn xìng yě! dàn yún lǎo shēn bù gǎn.(范云)久闻老母教子有方，今日登堂瞻拜，实乃小官万幸也！(旦云)老身不敢。jiāng jiǔ lái! wǒ yǔ xué shì dì yī bēi.将酒来！我与学士递一杯。xíng jiǔ kē dàn yún shū shí báo wèi, dān sì hú jiāng, bù kān guǎn dài, liáo biǎo qín yì, wàng xué shì xiū xiào zán! chàng(行酒科)(旦云)蔬食薄味，箪食壶浆，不堪管待，聊表芹意，望学士休笑咱！(唱)zhōng lǚ fěn dié ér zé ǎn zhè máo shè shū lí, yòu wú shén tīng táng kè wèi, zé jiàn xiē péng chuāng shàng kàng lú xí.【中吕】【粉蝶儿】则俺这茅舍疏篱，又无甚厅堂客位，则见些蓬窗上炕芦席。suī rán shì fàn shū shí, bó jiǔ wèi, dà gāng lái shì ǎn zhǔ rén jiā qíng yì.虽然是饭蔬食，薄酒味，大刚来是俺主人家情意。xiù cái měi dàn fàn huáng jī, yǔ nǐ gè yàn zhēn xiū dà rén yàn yù.秀才每淡饭黄齑，与你个咽珍羞大人厌饫。zuì chūn fēng ǎn jiā lǐ zèng yǒu fàn dān chén, chú wú yuán xiàn mǐ, liàng zhèi xiē lí gēng shǔ fàn bù chéng xí, zé shì gè lǐ lǐ.【醉春风】俺家里甑有范丹尘，厨无原宪米，量这些藜羹黍饭不成席，则是个理、理。dōu shì xiē dòng liáng zhī cái, fēng lín zhī ruì, miào táng zhī qì.都是些栋梁之材，风麟之瑞，庙堂之器。èr jìng chuǎng shàng, yún bāng xián zuān lǎn wèi huó jì, tuō kōng shuō huǎng zuò yíng shēng.(二净闯上，云)帮闲钻懒为活计，脱空说谎作营生。xiǎo rén míng huàn shè lǐ jī, xiōng dì jiào zuò shì bù bǎo.小人名唤社里饥，兄弟叫做世不饱。ǎn liǎng gè bú huì yíng shēng mǎi mài, quán píng zuǐ mǒ ér guò qí rì yuè.俺两个不会营生买卖，全凭嘴抹儿过其日月。rú jīn táo kǎn jiā zhōng qǐng kè chī fàn, ǎn liǎng gè nà lǐ, yǔ tā dì jiǔ bān tāng tái zhuō ér.如今陶侃家中请客吃饭，俺两个那里，与他递酒搬汤抬桌儿。lín le zán liǎng gè wù yào chī gè zuì, hái yào bāo xiē zhuō miàn dōng xī, dào jiā yǔ ǎn lǎo pó chī.临了咱两个务要吃个醉，还要包些桌面东西，到家与俺老婆吃。lái dào mén shǒu, zì jiā guò qù.来到门首，自家过去。zuò jiàn kē, yún táo kǎn, nǐ zěn shēng bù qǐng ǎn liǎng gè? wǒ yǔ nǐ zhí hú bǎ zhǎn, lǎo mǔ xiū guài! táo yún shì zhè bān zěn le? dàn yún xué shì qǐng zuò! lǎo shēn qián hòu zhí liào qù.(做见科，云)陶侃，你怎生不请俺两个？我与你执壶把盏，老母休怪！(陶云)似这般怎了？(旦云)学士请坐！老身前后执料去。hái ér, nǐ dì jiǔ qù bō.孩儿，你递酒去波。táo yún mǔ qīn, wǒ zé qǐng de yī wèi, rú jīn yòu zǒu jiāng liǎng gè zhè sī lái, kě zhe shèn me yǔ tā chī? jiǔ jiāng jìn wú yě, nà de qián lái mǎi? dàn chàng(陶云)母亲，我则请的一位，如今又走将两个这厮来，可着甚么与他吃？酒将近无也，那得钱来买？(旦唱)yíng xiān kè wǒ yǔ nǐ zhǔn bèi xià jiǔ shí, wǒ zhe nǐ biàn dài xiāng shí.【迎仙客】我与你准备下酒食，我着你便待相识。yún nǐ dào wǒ nà lǐ dé qián wù lái mǎi? chàng zhè de shì rén tóu shàng qián, ruò hái róng yì dé, qǐng kè ā, qǐ bù wén dǎ dié qǐ suān hán? bú shì wǒ biàn kuā fù guì, wèn shèn me qǐng lái nà shi shuí? qǐ bù wén sì hǎi jiē xiōng dì! táo yún mǔ qīn, ān pái xià yī ge rén de chá fàn, rú jīn yòu zǒu jiāng liǎng gè rén lái, kě zěn le? dàn chàng(云)你道我那里得钱物来买？(唱)这的是人头上钱，若还容易得，请客呵，岂不闻打迭起酸寒？不是我便夸富贵，问甚么请来那是谁？岂不闻四海皆兄弟！(陶云)母亲，安排下一个人的茶饭，如今又走将两个人来，可怎了？(旦唱)shí liú huā zé ǎn zhè zhǔ rén jiā qíng zhòng kè dōu qí, wèn de tā wú yī huà zhòu shuāng méi.【石榴花】则俺这主人家情重客都齐，问的他无一话皱双眉。tā zuò ér bù jué lì ér jī, táo kǎn yě nǐ yǔ wǒ biàn kuài jí bǎ zhǎn ān xí.他坐而不觉立而饥，陶侃也你与我便快疾把盏安席。zán kě biàn jiāng méi zuò yǒu zhè bīn péng lái huì, tā kě biàn shén xián yú liáng jiàn gāo dī.咱可便将没作有这宾朋来会，他可便甚贤愚良贱高低。wǒ bú yào nǐ jiǎn hǎo zé ruò xún xiāng shí, cháng yán dào bái fà gù rén xī.我不要你拣好择弱寻相识，常言道白发故人稀。dòu ān chún zé yuàn dé wǒ yá luò zhòng shēng, zé yuàn de wǒ bái tóu zài hēi.【斗鹌鹑】则愿得我牙落重生，则愿的我白头再黑。èr jìng yún táo kǎn jiāng jiǔ lái! wǒ dì yī zhōng.(二净云)陶侃将酒来！我递一钟。táo kǎn yún zhè liǎng gè hǎo wú lǐ yě! dàn chàng zhè de shì nín niáng de sī fáng, qiě yǔ nǐ zuò miàn pí.(陶侃云)这两个好无礼也！(旦唱)这的是您娘的私房，且与你做面皮。zhè dùn fàn rú fǎ yào zhěng qí, zhe tā měi fàng xīn de chī.这顿饭如法要整齐，着他每放心的吃。jiāng wǒ zhè wù fā yún huán, bó huàn zuò lóng gān fèng suǐ.将我这雾发云鬟，博换做龙肝凤髓。èr jìng yún táo kǎn, nǐ yǒu qián hǎo qǐng kè, wú qián biàn bà, rú hé bī bìng de nǐ niáng jiǎn tóu fa mài qián qǐng rén? wǒ bǎ nǐ gè shēng fèn wǔ nì dì zǐ hái ér! táo yún mǔ qīn, tā èr rén duì zhe xué shì gēn qián, shuō wǒ shēng fèn wǔ nì, wèi qǐng rén jiǎn le niáng de tóu fà, mài chéng qián chāo mǎi wù.(二净云)陶侃，你有钱好请客，无钱便罢，如何逼并的你娘剪头发卖钱请人？我把你个生忿忤逆弟子孩儿！(陶云)母亲，他二人对着学士跟前，说我生忿忤逆，为请人剪了娘的头发，卖成钱钞买物。wù de bú yào wǒ zuò shèn me? qì dào kē èr jìng yún táo kǎn qì sǐ le.兀的不要我做甚么？(气倒科)(二净云)陶侃气死了。bù gàn wǒ shì! shōu le zhuō shàng de dōng xī, zán huí jiā qù lái.不干我事！收了桌上的东西，咱回家去来。xià dàn yún ér yě! gàn nǐ shèn me shì? chàng(下)(旦云)儿也！干你甚么事？(唱)shàng xiǎo lóu tā zǒu jiāng lái biàn xià tiān hē dì, dào hái ér shēng fèn wǔ nì! ǎn hái ér biàn gào zé bù xùn, jiàn tā bì gù, xiào dāng jié lì.【上小楼】他走将来便吓天喝地，道孩儿生忿忤逆！俺孩儿便告则不噀，见他必顾，孝当竭力。tā dào shì bī bìng de, niáng jiǎn fà, ān pái yán xí, zé ǎn zhè gè sài zēng shēn qì yě bù qì!他道是逼并的，娘剪发，安排筵席，则俺这个赛曾参气也不气！táo zuì kē, yún mǔ qīn, tā liǎng gè shuō, nǐ hái ér zěn shēng zhī dào? dàn chàng(陶醉科，云)母亲，他两个说，你孩儿怎生知道？(旦唱)yāo piān zhe rén dào niáng jiào zǐ, wǒ wèi nǐ hòu rén shuō: líng mǔ fú jiàn, táo mǔ yāo bīn, mèng mǔ sān yí.【幺篇】着人道娘教子，我为你后人说：陵母伏剑，陶母邀宾，孟母三移。zé wèi zhè yí gè zì, wǔ guàn qián, bié xún shēng yì, wǒ zé pà rén wú xìn ér bù lì!则为这一个字，五贯钱，别寻生意，我则怕人无信而不立！fàn yún táo xiù cái nǐ lái! jīn rì shì gè hǎo rì chén, shōu shí qín jiàn shū xiāng, suí wǒ shàng jīng yìng jǔ qù lái.(范云)陶秀才你来！今日是个好日辰，收拾琴剑书箱，随我上京应举去来。táo yún dà rén xiān sheng shuō de shì! dài xiǎo shēng bǐng mìng mǔ qīn qù.(陶云)大人先生说的是！待小生禀命母亲去。zuò wèn kē, yún mǔ qīn, jīn xué shì dà rén yào lǐng nín hái ér shàng jīng yìng jǔ qù.(做问科，云)母亲，今学士大人要领您孩儿上京应举去。zhēng nài mǔ qīn nián gāo, hái ér jìn zhōng bù néng jìn xiào, hái ér qù hǎo bù qù hǎo? dàn yún xué shì zhè děng shuō lái, wǒ wèn xué shì qù.争奈母亲年高，孩儿尽忠不能尽孝，孩儿去好不去好？(旦云)学士这等说来，我问学士去。zuò wèn kē, yún xué shàng, liàng táo kǎn yǒu shèn wén xué, zhe xué shì rú cǐ yòng xīn yě? fàn yún lǎo mǔ, nǐ fàng xīn! wǒ lǐng xiù cái dào de jīng shī, bì rán wèi guān.(做问科，云)学上，量陶侃有甚文学，着学士如此用心也？(范云)老母，你放心！我领秀才到的京师，必然为官。zé jīn rì biàn suǒ cháng xíng.则今日便索长行。dàn yún wǒ xiè le xué shì zhě! táo kǎn, nǐ lái tīng fēn fù: cǐ yī qù, zé yào nǐ zhe zhì zhě! dé guān bù dé guān, zǎo xiē ér huí lái, xiū zhe wǒ yōu xīn! chàng(旦云)我谢了学士者！陶侃，你来听分付:此一去，则要你着志者！得官不得官，早些儿回来，休着我忧心！(唱)shuǎ hái ér zhè de shì wéi tóu ér liǎng yǎn xin xī huáng lèi, dì yī shēng cháng xū tàn xī.【耍孩儿】这的是为头儿两眼忄西惶泪，第一声长吁叹息。qǐ chū shí jīn yè hún mèng jīng, pò tí ér bù zhǎn chóu méi.起初时今夜魂梦惊，破题儿不展愁眉。bǐ jí nǐ duó huáng jiā fù guì tā rén jù, jīn rì gè bái wěi pín hán qīn zǐ lí.比及你夺皇家富贵他人聚，今日个白尾贫寒亲子离。cháng jì zhe quot lǐ zhī yòng hé wèi guì quot, dào nà lǐ zé yào nǐ zhé yāo chā shǒu, xiū xué nà shān yǎn pū méi!常记着"礼之用和为贵"，到那里则要你折腰叉手，休学那苫眼铺眉！táo yún mǔ qīn xiū fán nǎo! dàn chàng(陶云)母亲休烦恼！(旦唱)èr shā wǒ rú jīn jìn wǔ xún, nǐ fāng cái zhěng èr shí, ér xíng qiān lǐ mǔ yě xíng qiān lǐ.【二煞】我如今近五旬，你方才整二十，儿行千里母也行千里。fèng huáng chí bú dào nǐ niáng xīn xiān dào, lóng hǔ bǎng wén qí zhǐ pà nǐ fú bù qí.凤凰池不到你娘心先到，龙虎榜文齐只怕你福不齐。wèn shèn me jí dì bù jí dì? jí dì ā nǐ xiū áng áng ér yǐ, bù jí dì ā nǐ kě xiū yàng yàng ér guī!问甚么及第不及第？及第呵你休昂昂而已，不及第呵你可休怏怏而归！táo yún mǔ qīn, nín hái ér jīn rì jiù xíng.(陶云)母亲，您孩儿今日就行。wǒ yǔ mǔ qīn dì yī bēi jiǔ, mǔ qīn mǎn yǐn cǐ yī bēi! dàn yún hái ér, duì zhe xué shì zài zhè lǐ, lǎo shēn èr shí nián bù céng yǐn jiǔ, hái ér jīn rì lín xíng, wǒ yǐn guò cǐ bēi.我与母亲递一杯酒，母亲满饮此一杯！(旦云)孩儿，对着学士在这里，老身二十年不曾饮酒，孩儿今日临行，我饮过此杯。wǒ qiě bù chī lī.我且不吃哩。táo yún mǔ qīn, wèi hé yòu bù yǐn? dàn chàng(陶云)母亲，为何又不饮？(旦唱)wěi shēng huò shì nǐ shòu yī dào xuān, huò shì nǐ shòu yī dào chì.【尾声】或是你受一道宣，或是你受一道敕。nǐ ruò shì huán jiā ā, bǎ yī zhǎn qìng xǐ jiǔ zài nǐ zhè niáng gēn qián guì! yún hái ér, nǐ ruò dé le guān ā, huí dào jiā zhōng, xiǎng nǐ nà fù qīn wáng guò, ruò bú shì lǎo shēn, qǐ yǒu jīn rì yě ā? chàng wù de shì wǒ èr shí zài gū shuāng luò de de.你若是还家呵，把一盏庆喜酒在你这娘跟前跪！(云)孩儿，你若得了官呵，回到家中，想你那父亲亡过，若不是老身，岂有今日也呵？(唱)兀的是我二十载孤孀落得的。xià(下)fàn yún táo xiù cái, zé jīn rì shōu shí qǐ chéng, suí wǒ shàng jīng qù lái.(范云)陶秀才，则今日收拾起程，随我上京去来。lǎo cí mǔ xùn zi yīn qín táo shì xíng jīn rì chéng míng chéng chuán qù cháo tíng bǎo zòu, yī jiā ér liè dǐng zhòng yīn.老慈母训子殷勤陶士行今日成名；乘传去朝廷保奏，一家儿列鼎重裀。xià táo yún zé jīn rì gēn zhe fàn xué shì yìng jǔ, zǒu yī zāo qù.(下)(陶云)则今日跟着范学士应举，走一遭去。biàn hǎo dào sān cùn shé wèi ān guó jiàn, wǔ yán shī zuò shàng tiān tī.便好道三寸舌为安国剑，五言诗作上天梯。qīng xiāo yǒu lù zhōng xū dào, jīn bǎng wú míng shì bù guī! xià青霄有路终须到，金榜无名誓不归！(下)dì sì zhé第四折fàn xué shì shàng, yún gāo niǎo xiāng liáng mù ér qī, xián chén zé míng zhǔ ér zuǒ.(范学士上，云)高鸟相良木而栖，贤臣择明主而佐。xiǎo guān fàn kuí, lí le dān yáng xiàn, lǐng zhe táo kǎn lái dào jīng shī.小官范逵，离了丹阳县，领着陶侃来到京师。xiǎo guān jiàn le shèng shàng, biàn táo kǎn mǔ qīn jiào zǐ yǒu fǎ, gān shǒu gū pín.小官见了圣上，辩陶侃母亲教子有法，甘守孤贫。mǔ wèi xián mǔ, zi wèi xiào zǐ, jiāng jiǎn fà shì, zòu zhī shèng rén, jiù jiā táo kǎn wéi tóu míng zhuàng yuán jiù zhe xiǎo guān zhí zhì dān yáng, jiāng táo kǎn mǔ qīn cì shǎng jiā fēng qù.母为贤母，子为孝子，将剪发事，奏知圣人，就加陶侃为头名状元；就着小官直至丹阳，将陶侃母亲赐赏加封去。xiǎo guān bù gǎn jiǔ tíng, xū suǒ cháng xíng.小官不敢